SİLİFKE’NİN YAYLALARI
Silifkelilerin çok güzel yaylaları var... Ancak iki baş yayla vardır ki biri Gökbelen
diğeri de Mara'dır... Geçmişten günümüze anlatılanlara göre, özellikle Taşuculuların
yaylası Gökbelen olarak bilinir... Gökbelen'in yanında Balandız, Çaltı, Cumhuriyet
Alanı gibi yayla yerleşimleri de o dolayda ilgi gören yerlerden... Şimdi bu yer adlarını
yazmışken onların gerçekte nereye bağlı olduğunu da birlikte öğrenelim...
Eski adının Gümüşlü olduğu belirtilen Balandız'ı çıkınca varılan yol üzerindeki
Cumhuriyet Alanı, bağımsız bir yerleşim yeri değil yine Balandız kırsal alanı içinde
kalıp Balandız'a bağlı bir yayla yerleşkesidir... Balandız ile Cumhuriyet Alanı'nı geçince
yol üzerinde varacağımız bir diğer yayla yerleşimi olan Çaltı ya da Çamlıca adıyla
bilinen yer ise İmamuşağı kırsal alanı içinde kaldığı için İmamuşağı'na bağlı bir yerdir...
Çaltı'yı geçtikten sonra bayır aşağı inen karayolunun düzlendiği yerde varılan
yayla evlerinden oluşan yerleşim ise Kızılalan olarak bilinmekle birlikte burası da
Gökbelen'e bağlı bir yerdir...
Görüldüğü üzere yayla gereksinimi, eski yaylalar olan Gökbelen ile Balandız
dışına taşmış, yol üzeri Cumhuriyet Alanı, Çaltı-Çamlıca, Kızılalan gibi yeni yayla
yerleşkelerinin oluşmasına neden olmuştur...
Silifke İlçe topraklarının tümünü kuzeybatı - güneydoğu çizgisinde bölen
Göksu Irmağı'nın batı yakasında kalan yaylalar bunlardır...
İlçe topraklarını ikiye bölen Göksu Irmağı'nın doğu yakasında kalan diğer
yarımında ise en köklü yayla yerleşimi kuşkusuz Mara'dır... Bir dönem adı Kırobası
olarak değiştirilip yeni yakın adı yeniden Mara yapılan bu yayla yerleşimimiz, Silifke
kent içine 51 km uzaklıkta olduğu için, son yirmi yılda bu yol üzerinde gidiş gelişi kısa
tutacak başka yaylalar oluşmuştur...
Eskiden dördüncü aya varılıp geçildi mi yaylanın yolu tutulur, yaylada altı ay
kalındıktan sonra onuncu ayda yeniden Silifke ya da Taşucu'na inilirdi diye anlatır
büyüklerimiz... İyide, gidiş gelişi kısa tutacak yayla nereden çıktı şimdi?
Geçtiğimiz aylarda Aksıfat Suyu, Gökler Deresi, Lamas Çayı ile birlikte
Sarıaydın yerleşimi üzerine bir araştırma konusu çalışıp yayınlamıştık... O konuda
ilginize sunduğumuz ayrıntı, sözü geçen üç suyun da gerçekte tek bir su olduğu ile
ilgiliydi... Aksıfat Suyu, Gökler Deresi, Lamas Çayı, tek bir suyun, ayrı kırsal kesitlerde
değişik adlandırması olarak ortaya çıkmıştı...
O konuda değindiğimiz bir başka önemli bulgu ise yaptığımız araştırma
sonuçlarına göre Sarıaydın özeli üzerinden, yayla düzeyindeki tüm kırsal
yerleşimlerimizden Göksu Ovası çevresine doğru yaşanan son elli yıllık göç dalgası
idi...
Bu göç ile kırsal yayla yerleşimlerimiz yıldan yıla boşalmış, kıyıya doğru
taşınılmış, ova çevresinde büyüyen Atayurt, Kabasakallı, Sarıcalar, Atakent, Arkum
gibi Göksu Ovası'nın içteki tepelerle kesiştiği çizgi üzerinde yeni kırsal yerleşimler
büyümüştür...
İşte bu gerçeğe karşın yine de yayla geleneğini sürdüren Silifkeliler, bu kez
uzak yaylalar yerine eski ana yaylalardan Mara yolu üzerindeki kırsal yerleşimleri yeni
yayla yerleri olarak benimseyip buraların büyümesine neden olmuşlardır...
Bunun nedeni ise Silifke İlçesi'nde yaşayanların artık büyük çoğunluğunun
kent içinde oturup, yazın kentten yakın bir yaylaya günlük olarak işe gidip gelme,
gece de yaylada yatıp uyuma gereksinimidir...
Cumhuriyet Alanı, Çaltı gibi ırmağın batı yakasında kalan yeni yoğun yayla
yerleşimlerine ek, ırmağın doğu yakasında da ilk önce Meydan'da yoğunlaşma
yaşanmış, son üç dört yıldır da Yeniçıktı yoğun gündem yayla olmaya başlamıştır...
En az 2500 yıllık yerleşim kalıntıları barındıran Uzuncaburç ile birlikte yine
Mara yolu üzerindeki Kırağıbucağı ile Hotamış Yaylasını da ırmağın doğu yakasındaki
yaylalara eklemek gerekir...
Sonuç olarak son birkaç on yılda gündem olan yeni kuşak yayla yerleşimleri
Çaltı, Meydan, Yeniçıktı olarak sıralanabilir... Eskiler ise daha çok kendi
geleneklerinde olduğu üzere yine Gökbelen, Balandız, Mara gibi yaylalarda yaz
aylarını geçirirler...
Buraya değin kimileri açısından bilindik konulara değinmiş olsak da şimdi çok
az kişinin bilebileceği başka bir ayrıntıya girelim...
Maydan Yaylası olarak bilinen yerle ilgili ilginç bilgi, buranın içinden geçen
karayolunun batısı tümüyle İmamlı'ya bağlıyken, yolun sağı ise tümüyle Yenibahçe'ye
bağlıdır... Tapu belgelerinde yolun batısı İmamlı, doğusu ise Yeniçıktı'ya bağlı Meydan
kırsal alanı olarak tanımlanır... Bitmedi! Ayrıca tümünü Meydan olarak bildiğiniz bu
yayla yerleşiminin içinden geçip ilerleyen yol, daha yerleşimi oluşturan evler
bitmeden bu kez üçüncü bir yeri, Ovacık'ı içine almaya başlar... Ovacık kırsal alanının
başladığı konum ise yayla yerleşimi içinden çıkmadan önce yol üzerinde çukur alan
oluşturan taşkın su yatağının akıp yol altından geçerek sağa doğru, doğu yönde
ilerlediği çizgidir... Bu taşkın su yatağı doğal olarak yazın kuru olur... Taşkın su
yatağının akış yönü doğuya doğru ilerlerken üzerinde Meydan Kalesi adı verilen
kalıntıların olduğu tepenin eteğinden geçip denize doğru akacağı yolu arar...
İşte yolun İmamlı ile Meydan olarak ikiye böldüğü bu yayla yerleşiminde evler
daha bitmeden bu kez çıkışa Deveini olarak bilinen konum Ovacık kırsal yerleşimi
alanına girmiş olur... Silifke'de bir yayla böylece üç kırsal yerleşimin toprağına
bölünmüş olur...
Kırağıbucağı'na geldiğimizdeyse bu kez yolun solunda batı yakada kalan birkaç
ev Çaltıbozkır, sağında doğu yakada kalan büyük çoğunluk yayla yerleşimi ise
Uzuncaburç kırsal alanı içinde yer alır...
Böylece Kırağıbucağı'nın da Uzuncaburç'a bağlı olduğunu belirtmiş olduk
diyelim...
Mara yolunda ilerlemeyi sürdürdüğümüzde bu yoldan Uzuncaburç'a dönüşü
veren Kırağıbucağı konumunu geçtikten sonra önümüze Yeniçıktı çıkacaktır...
Yeniçıktı yayla yerleşimi Çaltıbozkır'ı oluşturan çok sayıda yerleşkeden biriyken son
yıllarda Silifke'nin yeni gözde yaylası olmaya başlayıp burada yoğun yapılaşma
görülmeye başlamıştır...
Yeniçıktı içine varıldığında anayoldan sağa doğru doğu yöne ayrılan ara yol,
geride bıraktığımız Kırağıbucağı yol ayrımından sonra Uzuncaburç'a ikinci bir yolla
ulaşım sağlar...
Yeniçıktı'yı geçip Mara yolunda ilerlemeyi sürdürdüğümüzde bir süre sonra
Topbaşı Yaylası'na varılır... Topbaşı, Uzuncaburç kırsal yerleşimi toprakları içinde
kalır...
Topbaşı'nı geçer geçmez çok gitmeden bu kez Hotamış Yaylası'na varılır...
Hotamış Yaylasına varıldığında yerleşim oturumunun bir bölümünü oluşturan yolun
sağında doğuda kalan alan, Akçagölalanı adıyla tanımlı olup Kızılgeçit kırsal alanı
içinde kalır...
Hotamış Yaylası'nda, yerleşimi oluşturan evlerin yarıdan çoğu yolun solunda
olup, yolun batı kıyısı boyunca sıralanır... Yayla yerleşiminin bu bölümünde toplanan
çoğunluk yapılar, tapusu olmayan alanlar üzerinde yapılmış olmakla birlikte bu
oturum alanı Mara kırsalı toprakları içinde kalır...
Sonrasında yol, Kocaoluk kırsal yerleşimine bağlı Dikilialan yerleşkesi içinden
geçerek artık sonunda Mara'ya varır...
Yaylaların girişteki evleri temel alınarak yapılan ölçümde, Silifke kent içinde
taş köprü konumuna olan uzaklıklarını ise şöyle verelim...
Gülnar yolu üzerindeki Balandız 20 km, Cumhuriyet Alanı 22 km, Çaltı
(Çamlıca) 25 km, Çaltı çıkışı 28 km, Kızılalan 31 km, Gökbelen 32 km'dir...
Mara yolu üzerinde sıralanan yaylaların Silifke kent içi taş köprü konumuna
uzaklıkları ise sırayla;
İmamlı 13 km, Meydan 13,5 km, Deveini 16 km, Keşlitürkmenli kavşağı 19 km,
Kırağıbucağı 22,5 km, Uzuncaburç 28 km, Kıcabeleni 26 km, Yeniçıktı girişi 27 km,
Yeniçıktı çıkışı 29 km, Topbaşı giriş 38 km, Topbaşı çıkış 42 km, Hotamış çıkış 44,5 km,
Akçagölalanı 45 km, Dikilialan 46 km, Mara giriş 49 km, Mara yerleşim içi kavşak 51
km, Mara çıkış konumu 52 km olarak ölçülür...
Yine bu yaylalık yerleşimlerin deniz düzeyine göre yükseltilerini sıralayacak
olursak, yerleşimin oturum alanının en yüksek ile en alçak konumları
saptayabildiğimiz ölçüde verirsek; Balandız 800-900 metre, Cumhuriyet Alanı 900-
920 metre, Çaltı 950-1050 metre, Kızılalan 950 metre, Gökbelen 910-950 metre,
İmamlı-Meydan 730-750 metre, Deveini 750-820 metre, Keşlitürkmenli 840-850
metre, Kırağıbucağı 920-940 metre, Uzuncaburç 1150-1200 metre, Yeniçıktı 1100-
1200 metre, Topbaşı 1400 metre, Hotamış 1420 metre, Mara 1400-1450 metredir...
Mara'nın güneyinde, Hotamış ile Topbaşı'nın batısında doruğu 1700 metreye
ulaşan dağlar görülürken, Göksu Irmağı'nn batı yakasında olan Çaltı'nın güneyinde
Kırtıl Dağı 1400 metreyi aşar...
En yakın deniz kıyısına uzaklıkları kuş uçuşu çizgide ölçüldüğündeyse, Balandız
9,5 km, Cumhuriyet Alanı 11 km, Çaltı 12-14 km, Gökbelen 16-18 km, İmamlı-Meydan
12 km, Keşlitürkmenli 15,5 km, Kırağıbucağı 18,5 km, Uzuncaburç 22,5 km, Yeniçıktı
22-24 km, Topbaşı 30km, Hotamış 32 km, Mara 36-38,5 km aralıkta yer alır...
Yayla yerleşimlerini oluşturan yapıların yayıldığı alanları kabaca ölçtüğümüzde,
yaylaların büyüklükleri; Gökbelen 280 dönüm, Kızılalan 100 dönüm, Çaltı 450 dönüm,
Cumhuriyet Alanı 100 dönüm, Balandız 100 dönüm, Meydan-İmamlı 450 dönüm,
Deveini 75 dönüm, Keşlitürkmenli 50 dönüm, Kırağıbucağı 60 dönüm, Uzuncaburç
200 dönüm (aşırı dağınık yayılım), Yeniçıktı 75 dönüm (aşırı dağınık yayılım),
Topboğazı 35 dönüm, Hotamış 110 dönüm, Mara 550 dönüm olarak karşımıza çıkar...
Elde ettiğimiz tüm bu veriler ışığında en yüksek konumda oluşu, en yüksek
doruğa yakınlığı, deniz kıyısına en uzak kalışı, en büyük yerleşim oturumu göstermesi
bakımından Silifke'nin en önemli yaylası Mara olarak belirlenebilir...
Ancak Mara'nın tek eksi yanı, Silifke kent içine en uzak yayla oluşudur... İşte
bundan dolayı yakınlık açısından başka yeni yaylaların onlarca yıla yayılan süreç ile
değişkenlik içinde ortaya çıkışı söz konusu olmaktadır... Ulaşımın gelecek yüzyıllarda
sorun olmaktan çıkacağını varsayarsak önümüzdeki çağlarda en yüksek konumlu
yerler, yayla olma özelliğini sürdürecektir...
Tüm bu bilgileri, birçok uydu verisini yan yana karşılaştırarak, birebir elle
ölçerek sizin bilgi ediniminize sunduktan sonra, önümüzdeki süreçte ilçemizde yer
alan diğer tüm kırsal yerleşimlerimizin de ölçümlerini yaparak, ortaya çıkacak verileri
yayınlayacağımızı bildirmek isteriz...
Dileriz yapmış olduğumuz bu çalışmalar ile siz değerli izleyenlerimize yararlı
içerikler sunmuşuzdur...
Bu belgede yer alan tüm bilgiler ile görüntülemeler, ilk kaynak olarak Aytaç
Kurtuba’nın yerinde incelemeler, görüntü çekimleri, söyleşiler ve uydu ölçümleri
üzerine kendi yazımı ile oluşmuştur..
